- 2024-10-29
- وبلاگ
- ثبت نظر
لثه‌ها از حساس‌ترین بخش‌های دهان هستند که در صورت عدم مراقبت و بهداشت کافی، مستعد ابتلا به بیماری‌های مختلفی می‌شوند. عواملی مانند مصرف دخانیات، تغییرات هورمونی، دیابت، ژنتیک و شرایط محیطی می‌توانند به مشکلات لثه منجر شوند. لثه‌ها نقش مهمی در سلامت دهان و دندان ایفا می‌کنند. اما متأسفانه، بسیاری از افراد با مشکلات و انواع بیماری لثه مواجه می‌شوند که در صورت عدم درمان به‌موقع، می‌توانند منجر به عوارض جدی مانند از دست دادن دندان‌ها شوند.
در این مطلب به بررسی انواع بیماری لثه، دلایل سفید یا سیاه شدن لثه، خونریزی لثه و دیگر مشکلات آن پرداخته‌ایم تا شما را با این مشکلات و راه‌های پیشگیری و درمان آن‌ها آشنا کنیم.
انواع بیماری لثه
انواع بیماری لثه یا پریودنتال همیشه با درد همراه نیستند، به همین دلیل ممکن است به آن‌ها دچار شوید بدون اینکه از آن آگاهی داشته باشید، و ناخواسته زمینه را برای پیشرفت آن‌ها فراهم کنید. آشنایی با مراحل مختلف این بیماری از خفیف تا شدید می‌تواند به پیشگیری از آن کمک کند.
این بیماری‌ها به دو نوع یا به عبارتی دو مرحله اصلی تقسیم می‌شوند:
۱. ژنژیویت (Gingivitis)
۲. پریودنتیت (Periodontitis)
1. التهاب لثه (ژنژیویت)
ژنژیویت به‌عنوان خفیف‌ترین نوع بیماری لثه شناخته می‌شود و معمولاً به دلیل عدم رعایت بهداشت دهان و دندان ایجاد می‌شود. تجمع پلاک‌ها و باکتری‌ها در اطراف دندان‌ها منجر به التهاب لثه می‌شود. علائم ژنژیویت شامل قرمزی، تورم و خونریزی لثه‌ها هنگام مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان است.
درمان ژنژیویت:
در مراحل اولیه، ژنژیویت قابل درمان است. دندانپزشک معمولاً جرم‌گیری حرفه‌ای انجام داده و به بیمار توصیه می‌کند تا بهداشت دهان و دندان خود را بهبود بخشد. استفاده از مسواک، نخ دندان و دهانشویه ضد باکتری به بهبود سریع‌تر کمک می‌کند.
2. پریودنتیت (التهاب پیشرفته لثه)
اگر ژنژیویت درمان نشود، ممکن است به یک بیماری جدی‌تر به نام پریودنتیت تبدیل شود. پریودنتیت باعث التهاب شدیدتر و تخریب بافت‌های اطراف دندان‌ها می‌شود و می‌تواند به تحلیل استخوان فک و از دست دادن دندان‌ها منجر شود. پریودنتیت شامل چندین نوع و مرحله است که هرکدام مشکلات خاص خود را دارند.
علائم پریودنتیت:
· تحلیل لثه و فاصله گرفتن آن از دندان‌ها
· شل شدن دندان‌ها
· ایجاد پاکت‌های عمیق بین لثه و دندان‌ها
· بوی بد دهان مداوم
· خونریزی شدید لثه‌ها
درمان پریودنتیت:
درمان پریودنتیت به مرحله پیشرفت آن بستگی دارد. دندانپزشک ممکن است روش‌های مختلفی از جمله جرم‌گیری عمیق، روت پلنینگ (تسطیح سطح ریشه)، یا حتی جراحی برای ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده را تجویز کند. در مراحل پیشرفته، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها و در موارد شدید، جراحی لثه لازم است.
3. پریودنتیت تهاجمی
این نوع از پریودنتیت با سرعت پیشرفت بالایی همراه است و معمولاً در افراد جوان‌تر رخ می‌دهد. برخلاف پریودنتیت مزمن که به تدریج ایجاد می‌شود، پریودنتیت تهاجمی می‌تواند به سرعت به تخریب بافت‌های لثه و استخوان منجر شود و دندان‌ها را در معرض خطر قرار دهد.
درمان پریودنتیت تهاجمی:
درمان این نوع بیماری نیاز به اقدام سریع دارد. دندانپزشک ممکن است علاوه بر جرم‌گیری و جراحی لثه، از آنتی‌بیوتیک‌ها برای مهار عفونت استفاده کند. گاهی اوقات، نیاز به جراحی‌های ترمیمی برای بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده نیز وجود دارد.
4. انواع بیماری لثه مرتبط با بیماری‌های سیستمیک
بسیاری از بیماری‌های سیستمیک مانند دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی، و اختلالات ایمنی بدن می‌توانند بر سلامت لثه‌ها تأثیر بگذارند. در این موارد، انواع بیماری لثه ممکن است سریع‌تر پیشرفت کرده و به درمان‌های پیچیده‌تری نیاز داشته باشند.
تأثیر بیماری‌های سیستمیک بر لثه:
دیابت می‌تواند منجر به افزایش خطر ابتلا به پریودنتیت شود، زیرا سیستم ایمنی ضعیف‌تر قادر به مقابله با عفونت‌های لثه نیست.
بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی نیز بیشتر در معرض ابتلا به انواع بیماری لثه قرار دارند، و ارتباط مستقیمی بین انواع بیماری لثه و مشکلات قلبی وجود دارد.
درمان انواع بیماری لثه در افراد با مشکلات سیستمیک:
دندانپزشک باید در همکاری نزدیک با پزشک متخصص بیمار، برنامه‌ای جامع برای درمان لثه‌ها تنظیم کند. این برنامه ممکن است شامل درمان دارویی و جراحی لثه در کنار مدیریت دقیق بیماری سیستمیک باشد.
5. التهاب لثه ناشی از داروها
مصرف برخی داروها می‌تواند باعث مشکلات لثه شود. داروهای ضد تشنج، داروهای کاهش دهنده فشار خون، و داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی بدن ممکن است منجر به تورم لثه‌ها یا رشد بیش از حد بافت لثه شوند.
درمان التهاب لثه ناشی از داروها:
در این موارد، دندانپزشک ممکن است روش‌هایی مانند جرم‌گیری منظم و تمیز کردن تخصصی لثه‌ها را تجویز کند. در برخی موارد، تغییر دارو با نظر پزشک معالج می‌تواند به بهبود وضعیت لثه‌ها کمک کند.
6. التهاب لثه دوران بارداری
بارداری نیز می‌تواند منجر به التهاب لثه شود. تغییرات هورمونی در دوران بارداری می‌تواند باعث افزایش حساسیت لثه‌ها به پلاک‌ها و باکتری‌های دهان شود و علائمی مانند تورم، خونریزی و قرمزی لثه‌ها را به همراه داشته باشد.
درمان التهاب لثه در دوران بارداری:
رعایت بهداشت دهان و دندان در این دوران بسیار مهم است. دندانپزشک می‌تواند با انجام جرم‌گیری‌های منظم و توصیه به استفاده از دهانشویههای ضد باکتری، به پیشگیری از مشکلات لثه در این دوران کمک کند.
7. بیماری لثه نکروزان
این نوع بیماری لثه نادر ولی شدید است و معمولاً در افراد با سیستم ایمنی ضعیف یا افرادی که دچار استرس شدید هستند رخ می‌دهد. این بیماری باعث تخریب بافت‌های لثه، دندان‌ها و حتی استخوان‌ها می‌شود و نیاز به درمان فوری دارد.
علائم:
· درد شدید در لثه‌ها
· خونریزی و بوی بد دهان
· نکروز (مرگ بافت) در بخش‌های لثه
درمان:
درمان این بیماری شامل پاکسازی حرفه‌ای لثه‌ها، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها و حتی جراحی برای حذف بافت‌های نکروزه است.
علائم بیماری لثه؛ چگونه متوجه شویم که به بیماری لثه مبتلا هستیم؟
انواع بیماری لثه علائم متنوعی دارند که می‌توانند به راحتی از چشم دور بمانند. در ادامه برخی از رایج‌ترین نشانه‌های بیماری لثه آورده شده است:
- قرمزی یا تغییر رنگ لثه‌ها به بنفش، تورم و حساسیت که ممکن است زخم‌های دهانی ایجاد کند.
- خونریزی و درد هنگام مسواک زدن، نخ دندان کشیدن یا خوردن غذاهای سفت.
- عقب‌رفتگی و تحلیل لثه (زمانی که لثه‌ها از دندان‌ها جدا می‌شوند).
- لقی یا افتادن دندان‌ها.
- بوی بد دهان مداوم (هالیتوز).
- احساس طعم ناخوشایند در دهان.
- وجود چرک بین دندان و لثه.
- ناهماهنگی یا درست قرار نگرفتن پروتزهای متحرک جدید در دهان.
- تغییر در راستای نیش و فک (بهم ریختن بایت، زمانی که دندان‌ها به درستی روی هم قرار نمی‌گیرند).
به یاد داشته باشید که این علائم می‌توانند به مشکلات دیگری نیز اشاره داشته باشند. از این رو، در صورت مشاهده هر یک از آن‌ها باید سریعاً به دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک می‌تواند با ارائه راهکارهای مناسب و پاکسازی حرفه‌ای پلاک و جرم از روی دندان‌ها، به بهبود وضعیت لثه کمک کند و مانع پیشرفت بیماری شود.
علت‌های بیماری لثه
انواع بیماری لثه یا پریودنتال در اثر عوامل مختلفی ایجاد می‌شوند که در این میان، تجمع پلاک میکروبی مهم‌ترین علت است. پلاک یک لایه نازک و چسبناک از باکتری‌هاست که روی دندان‌ها و لثه‌ها تجمع می‌کند. برخی از این باکتری‌ها برای لثه‌ها مضر هستند و باعث التهاب و عفونت می‌شوند. رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان، شانس ایجاد این بیماری‌ها را به شدت افزایش می‌دهد.
عوامل مؤثر در بروز بیماری لثه
- تجمع پلاک: عدم پاکسازی مناسب پلاک با مسواک و نخ دندان، موجب التهاب و عفونت لثه‌ها می‌شود.
- تأثیر ژنتیکی: ژنتیک نقش مهمی در نحوه واکنش سیستم ایمنی بدن به باکتری‌ها دارد و می‌تواند احتمال بروز بیماری لثه را افزایش دهد.
- بالا رفتن سن: با افزایش سن، به‌ویژه بعد از 35 سالگی، خطر ابتلا به پریودنتیت بیشتر می‌شود.
- استعمال دخانیات: سیگار کشیدن و استفاده از دخانیات یکی از اصلی‌ترین عوامل تحلیل لثه و از دست رفتن استخوان است.
- اعتیاد: سوءمصرف مواد مخدر در طولانی مدت، سلامت دندان‌ها و لثه‌ها را به خطر می‌اندازد.
- تغییرات هورمونی در زنان: تغییرات هورمونی در دوران بلوغ، بارداری و استفاده از قرص‌های ضدبارداری می‌تواند منجر به التهاب لثه شود.
- بیماری‌های مزمن: بیماری‌هایی مانند دیابت و ایدز خطر ابتلا به بیماری لثه را افزایش می‌دهند.
- رژیم غذایی نامناسب: سوءتغذیه و عدم دریافت ویتامین‌های ضروری مانند ویتامین C، از دیگر عوامل افزایش‌دهنده ریسک بیماری لثه است.
- استرس: استرس باعث تولید هورمون‌هایی در بدن می‌شود که می‌توانند به التهاب لثه منجر شوند.
عوامل خطر (ریسک فاکتورهای) بیماری لثه:
ریسک فاکتورها به عواملی گفته می‌شود که احتمال ابتلا به بیماری لثه را افزایش می‌دهند. این عوامل لزوماً به معنای علت مستقیم بیماری نیستند، اما نقش مهمی در شدت و پیشرفت آن دارند.
- سیگار کشیدن و مصرف تنباکو: یکی از مهم‌ترین ریسک فاکتورها برای بیماری لثه است.
- بهداشت دهان و دندان ضعیف: مسواک نزدن و عدم استفاده از نخ دندان، به پلاک و جرم بیشتر منجر می‌شود.
- افزایش سن: خطر ابتلا به انواع بیماری لثه با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد.
- دیابت: کنترل ضعیف دیابت می‌تواند به انواع بیماری لثه منجر شود.
- استرس: استرس فیزیکی و روانی باعث تضعیف سیستم ایمنی و تشدید بیماری لثه می‌شود.
- بیماری‌های قلبی و عروقی: ارتباط بین انواع بیماری لثه و مشکلات قلبی در تحقیقات مختلف اثبات شده است.
- شیمی‌درمانی: این درمان‌ها می‌توانند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کنند و منجر به بروز مشکلات لثه شوند.
- بیماری‌های خودایمنی: بیماری‌هایی مانند لوپوس و اسکلرودرمی می‌توانند خطر انواع بیماری لثه را افزایش دهند.
- عوامل ژنتیکی: افرادی که سابقه خانوادگی بیماری لثه دارند، بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند.
- رژیم غذایی نامطلوب: کمبود ویتامین‌ها و مواد مغذی، به‌ویژه ویتامین C، نقش مهمی در سلامت لثه‌ها دارد.
- دندان قروچه: فشار بیش از حد روی دندان‌ها می‌تواند به لثه‌ها آسیب بزند.
- دندان‌های کج یا نامرتب: این مشکل‌ها تمیز کردن درست دندان‌ها را دشوار می‌کند و به تجمع پلاک منجر می‌شود.
- پرشدگی‌ها یا پل‌های معیوب: ترمیم‌های نامناسب دندان می‌توانند محل مناسبی برای تجمع باکتری‌ها باشند.
- تغییرات هورمونی: تغییرات هورمونی در دوران بلوغ، بارداری و یائسگی، ریسک التهاب لثه را افزایش می‌دهد.
- مصرف برخی داروها: داروهای ضد بارداری، داروهای قلب، ضد افسردگی‌ها و استروئیدها می‌توانند باعث خشکی دهان شوند و این امر به مشکلات لثه دامن بزند.
- خشن مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن: استفاده از روش‌های نادرست در تمیز کردن دندان‌ها، ممکن است به لثه‌ها آسیب برساند و باعث التهاب آن‌ها شود.
درمان بیماری لثه در مراحل اولیه
درمان بیماری لثه در مراحل اولیه آسان‌تر و بسیار موفقیت‌آمیزتر است. اما اگر این بیماری‌ها به موقع کنترل نشوند، بافت‌های لثه و استخوان فک به شدت آسیب می‌بینند و احتمال بروز سایر بیماری‌ها نیز افزایش می‌یابد.
برای مثال، تحقیقات نشان داده است که انواع بیماری لثه می‌توانند تأثیرات منفی بر سلامت قلب داشته باشند و وضعیت دیابت را بدتر کنند. بنابراین، حفظ سلامت لثه‌ها تنها برای این بافت نرم و استخوان‌های مجاور آن مهم نیست، بلکه بر سلامت کلی بدن نیز تأثیر دارد.
تشخیص بیماری لثه توسط دندانپزشک
تشخیص انواع بیماری لثه اغلب با یک معاینه ساده و روتین امکان‌پذیر است. دندانپزشک تجمع پلاک روی دندان‌ها را بررسی می‌کند و از بیمار درباره علائم و نشانه‌های احتمالی سوال می‌پرسد. در صورت لزوم، ممکن است بیمار را برای ارزیابی دقیق‌تر یا درمان به متخصص لثه (پریودنتیست) یا ارتودنتیست ارجاع دهد.
پریودنتیست با استفاده از ابزاری به نام پروب پریودنتال، پاکت‌های اطراف دندان‌ها را اندازه‌گیری می‌کند تا میزان از دست دادن استخوان اطراف دندان‌ها را مشخص کند. هر چه عمق پاکت‌ها بیشتر باشد، بیماری لثه شدیدتر است. همچنین، بایت، لقی دندان‌ها و پس‌روی لثه‌ها نیز مورد بررسی قرار می‌گیرند.
عکس‌برداری با اشعه ایکس نیز به تشخیص دقیق‌تر کمک می‌کند. این تصاویر جزئیات بیشتری از مناطق از دست رفته استخوان را نشان می‌دهند و با مقایسه آن‌ها با عکس‌های قدیمی، می‌توان تغییرات استخوان در طول زمان را بررسی کرد.
روش‌های مختلف درمان بیماری لثه
بسته به شدت بیماری لثه، روش‌های درمانی متفاوتی برای کنترل و درمان آن وجود دارد. در ادامه به معرفی برخی از رایج‌ترین روش‌ها برای درمان بیماری لثه می‌پردازیم:
پاکسازی حرفه‌ای (جرم‌گیری)
یکی از متداول‌ترین روش‌های درمان بیماری لثه، جرم‌گیری حرفه‌ای است. این روش شامل پاکسازی پلاک و جرم‌هایی است که روی دندان و زیر خط لثه تجمع یافته‌اند. در جرم‌گیری عمقی، حتی لکه‌های سخت و قدیمی و بخش‌های عفونی‌شده نیز برداشته می‌شوند، که می‌تواند به بهبود سلامت لثه‌ها کمک کند.
درمان دارویی
در برخی موارد، دندانپزشکان با تجویز دارو به کنترل بیماری لثه کمک می‌کنند. این داروها شامل موارد زیر هستند:
- دهانشویههای ضدعفونی‌کننده
- آنتی‌بیوتیک‌های موضعی
- داروهای آنتی‌بیوتیک سیستمیک مانند داکسی‌سایکلین برای مبارزه با عفونت‌های باکتریایی دهان
جراحی لثه
اگر بیماری لثه پیشرفته باشد و با روش‌های غیرجراحی نتوان آن را کنترل کرد، جراحی به‌عنوان راه حل نهایی در نظر گرفته می‌شود. انواع مختلف جراحی‌های لثه عبارت‌اند از:
- جراحی فلپ لثه: برای تمیز کردن عمیق‌تر زیر لثه و کاهش عمق پاکت‌ها.
- پیوند لثه: برای بازسازی لثه‌های تحلیل‌رفته.
- پیوند استخوان: برای تقویت استخوان فک در موارد از دست رفتن استخوان.
- افزایش طول تاج دندان: برای ایجاد دسترسی بیشتر به دندان‌های زیر لثه.
راهکارهای پیشگیری از انواع بیماری لثه
حالا که با علائم و روش‌های درمان بیماری لثه آشنا شدید، مهم است که بدانید چگونه می‌توان از بروز این مشکلات پیشگیری کرد. برخی از مهم‌ترین روش‌ها برای جلوگیری از ابتلا به انواع بیماری لثه عبارت‌اند از:
- مسواک زدن به روش صحیح و به‌طور منظم، و تعویض مسواک هر سه ماه یک‌بار.
- استفاده روزانه از نخ دندان و دهانشویه.
- مراجعه منظم به دندانپزشک هر 6 ماه یک‌بار برای معاینه و پاکسازی دندان‌ها.
- ترک دخانیات و پرهیز از مصرف غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی.
علت سفید شدن لثه‌ها
سفید شدن لثه می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات مختلفی باشد. رایج‌ترین علت آن کم‌خونی است، اما عواملی مانند آفت دهانی یا برفک دهان نیز می‌توانند این تغییر رنگ را ایجاد کنند. برفک دهان (کاندیدیازیس) ناشی از عفونت قارچی است و می‌تواند در اثر تجمع بیش از حد قارچ یا عفونت‌های باکتریایی رخ دهد.
علت سیاه شدن لثه‌ها
تیره یا سیاه شدن لثه‌ها معمولاً به دلیل بهداشت ضعیف دهان، مصرف برخی داروها یا استعمال دخانیات رخ می‌دهد. اگر با این مشکل روبه‌رو شدید، باید به دندانپزشک مراجعه کنید تا درمان مناسب را دریافت کنید. در بسیاری از موارد، جراحی یا استفاده از لیزر برای بازگرداندن رنگ طبیعی لثه مؤثر است.
خونریزی لثه
خونریزی لثه از مشکلات رایجی است که می‌تواند خفیف یا شدید باشد. خونریزی مداوم نشانه‌ای از بیماری جدی‌تری مانند التهاب لثه است. حتی خونریزی‌های جزئی نیز نباید نادیده گرفته شود، چرا که ممکن است به عفونت و مشکلات بزرگ‌تر منجر شود. اگر خونریزی لثه بیش از 7 روز ادامه پیدا کرد، باید به سرعت به دندانپزشک مراجعه کنید.
سرطان لثه چیست؟
سرطان لثه، نوعی از سرطان دهان است که زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های لثه به‌طور غیرطبیعی و بیش از حد تکثیر می‌شوند. این بیماری اغلب در افراد مسن یا کسانی که دخانیات مصرف می‌کنند دیده می‌شود. تشخیص زودهنگام این نوع سرطان بسیار اهمیت دارد، چرا که درمان سریع‌تر، شانس موفقیت بیشتری خواهد داشت.
تحلیل لثه چگونه رخ می‌دهد؟
تحلیل لثه زمانی رخ می‌دهد که لثه‌ها از دندان‌ها عقب می‌روند و سطح بیشتری از ریشه دندان نمایان می‌شود. این مشکل ممکن است به دلیل بهداشت ضعیف دهان، یا حتی به دلایل ژنتیکی رخ دهد. اگر متوجه تحلیل لثه شدید، بهتر است به دندانپزشک مراجعه کنید تا راه‌های درمانی مناسب را دریافت کنید و از پیشرفت آن جلوگیری نمایید.
درمان تخصصی عفونت و انواع بیماری لثه در کلینیک دندانپزشکی ماکان
انواع بیماری لثه (پریودنتال) از مهم‌ترین دلایل از دست دادن دندان در بزرگسالان به شمار می‌آیند و نباید نسبت به آن‌ها بی‌تفاوت بود. عدم توجه به علائم این بیماری‌ها می‌تواند منجر به پیشرفت آن‌ها و تبدیل به مشکلی شود که به جای درمان، تنها قابل کنترل است. تشخیص به موقع، کلید موفقیت در درمان سریع و موثر است.
اگرچه انواع بیماری لثه حتی در مراحل پیشرفته جان بیمار را مستقیماً تهدید نمی‌کنند، اما می‌توانند مشکلات جدی‌تری مانند آبسه ایجاد کرده و به دیگر نقاط بدن نیز سرایت کنند. به همین دلیل، در صورت مشاهده علائمی مثل خونریزی، تورم یا حساسیت لثه‌ها، مراجعه به دندانپزشک ضروری است.
در کلینیک دندانپزشکی ماکان، واقع در منطقه ۱ تهران (زعفرانیه)، با استفاده از تجهیزات پیشرفته و بهره‌مندی از تیمی متخصص و مجرب، آماده‌ایم تا با دقت کامل به شناسایی علل مشکلات لثه‌ای شما پرداخته و درمان‌های لازم را به‌صورت سریع و مؤثر آغاز نماییم. توصیه می‌شود برای حفظ سلامت لثه‌ها و جلوگیری از پیشرفت عفونت، به موقع به این موضوع رسیدگی کنید.
جمع بندی
انواع بیماری لثه طیف گسترده‌ای از مشکلات را شامل می‌شوند که می‌توانند از التهاب‌های خفیف تا مشکلات جدی‌تر و حتی از دست دادن دندان‌ها متغیر باشند. شناسایی و درمان به‌موقع این بیماری‌ها می‌تواند از بروز عوارض بیشتر جلوگیری کند. در کلینیک دندانپزشکی ماکان، ما به شما کمک می‌کنیم تا با انجام معاینات منظم و ارائه راهکارهای تخصصی، لثه‌های سالم و دندان‌های قوی‌تری داشته باشید.