انواع کامپوزیت دندان

کامپوزیت دندانی ، سیمان های دندانی ساخته شده از رزین های مصنوعی هستند. رزین‌های مصنوعی به‌عنوان مواد ترمیم‌کننده دندان هستند .زیرا ظاهری شبیه دندان طبیعی دارند ، با دوام هستند غیر حساس به کم‌آبی، آسان برای دستکاری و ارزان‌قیمت هستند. رزین های کامپوزیتی معمولاً از Bis-GMA و سایر مونومرهای دی متاکریلات ، دی متیل گلیوکسیم  و (TEGMA، UDMA، HDDMA)، که در واقع یک ماده پرکننده سیلیس مانند هستند و نرم و شکل پذیر هستند و  با کمک نور شروع به سفت شدن میکنند. 

عده ای از مطالعات، معتقدند که طول عمر ترمیم های کامپوزیت نسبت به طول عمر ترمیم های آمالگام نقره-جیوه کمتر است . اما بسته به مهارت دندانپزشک، ویژگی های بیمار و نوع و محل آسیب، ترمیم های کامپوزیت می توانند ماندگاری مشابه ترمیم های آمالگام داشته باشند. در مقایسه با آمالگام، ظاهر ترمیم های کامپوزیت بسیار بهتر است.

تاریخچه کامپوزیت دندان

کامپوزیت های توسط یک واکنش شیمیایی از طریق پلیمریزاسیون بین دو خمیر سفت می شوند.یک کامپوزیت حاوی دو قسمت است. یک فعال کننده و دیگری حاوی یک آغازگر (بنزوئیل پراکسید) است. برای غلبه بر معایب این روش، مانند زمان کار کوتاه، کامپوزیت های رزینی نور-کیور در دهه 1970 معرفی شدند.

 اولین کامپوزیت های ساخته شده برای دندان که با نور شروع به سفت شدن می کردند از نور ماوراء بنفش برای سفت شدن مواد استفاده کردند، با این حال این روش عمق درمان محدودی داشت و خطر بالایی برای بیماران و پزشکان داشت. بنابراین، کامپوزیت های حساس به نور ماوراء بنفش بعداً با استفاده از کافورکینون  سیستم‌های نوری مرئی جایگزین شدند.

انواع کامپوزیت دندان

کامپوزیت‌های میکروفیل

در سال 1978، سیستم های میکروفیل به بازار اروپا معرفی شد. این رزین‌های کامپوزیت جذاب بودند، زیرا می‌توانستند سطحی فوق‌العاده صاف در هنگام کار دندانپزشکی داشته باشند. این رزین‌های کامپوزیت میکروفیل ، همچنین پایداری رنگ بالینی بهتر و مقاومت بالاتر در برابر سایش را نسبت به کامپوزیت‌های معمولی نشان دادند که ظاهری شبیه به بافت دندان و همچنین اثربخشی بالینی آن‌ها را مطلوب می‌کرد. با این حال، تحقیقات بیشتر یک ضعف پیشرونده در ماده را در طول زمان نشان داد که منجر به ترک‌های ریز و از خراب شدن پله مانند در اطراف حاشیه کامپوزیت شد. در سال 1981، کامپوزیت‌های میکروفیل ارائه شدند که در آنها حاشیه کار بسیار بهتر و سازگاری به‌طور قابل‌توجهی بهبود یافتند. پس از تحقیقات بیشتر، تصمیم گرفته شد که این نوع کامپوزیت را می توان برای اکثر ترمیم دندان ها به شرط استفاده از تکنیک اسید اچ به عنوان یک عامل پیوند استفاده کرد.

کامپوزیت های هیبریدی

کامپوزیت های هیبریدی در دهه 1980 معرفی شدند و بیشتر به عنوان سیمان گلاس آینومر اصلاح شده با رزین (RMGICs) شناخته می شوند این ماده شامل یک پودر فلوروآلومینوسیلیکات رادیواوپک و یک مایع فوتواکتیو( یا ماده ای که با نور فعال می شود) بود . علت معرفی این ماده بود که کامپوزیت های رزین به تنهایی برای حفره های درجه یا کلاس ۲ مناسب نیستند. این مخلوط یا رزین و گلاس آینومر اجازه می دهد تا مواد با فعال سازی نور سفت شوند و به دندانپزشک زمان می دهد تا بتواند فرم دلخواه و مناسب را برای دندان بیمار فراهم کند. این مواد دارای این مزیت هستند که جزء گلاس آینومر آنها آزاد کننده فلوراید است و خواص چسبندگی برتری دارند.

 کاربرد رزین در دندانپزشکی

رزین های کامپوزیتی امروزی دارای انقباض پلیمریزاسیون کم و ضرایب انقباض حرارتی پایینی هستند که به آنها اجازه می دهد تا به صورت یک تکه قرار گیرند و در عین حال سازگاری خوبی با دیواره های حفره ناشی از پوسیدگی دندان داشته باشند. قرار دادن کامپوزیت نیاز به توجه دقیق دارد اگر درست انجام نشود ممکن است منجر به بیرون آمدن کامپوزیت از دندان شود. هنگام پر کردن دندان با کامپوزیت دندان باید کاملاً خشک نگه داشته شود وگرنه رزین به دندان نمی چسبد. کامپوزیت ها در حالی که هنوز در حالت نرم و خمیر مانند هستند در محل خود قرار می گیرند، اما هنگامی که در معرض نور با طول موج آبی مشخص (معمولاً 470 نانومتر) قرار می گیرند، پلیمریزه می شوند و به حالت جامد سخت می شوند. سخت شدن تمام کامپوزیت چالش برانگیز است، زیرا نور اغلب بیش از 2-3 میلی متر به داخل کامپوزیت نفوذ نمی کند. اگر کامپوزیت ضخیم در دندان قرار داده شود، کامپوزیت تا حدی نرم باقی می‌ماند و این کامپوزیت نرم پلیمریزه نشده در نهایت می‌تواند منجر به شستشوی مونومر های آزاد که به یک ماده سمی سبب شود و همچنین ممکن است که ماده کامپوزیت از دندان خارج شود. دندانپزشک باید کامپوزیت را در یک پرکردگی عمیق در فواصل متعدد قرار دهد و قبل از افزودن قسمت بعدی، هر بخش 2 تا 3 میلی متری را به طور کامل خشک کند. هنر انجام کامپوزیت این است که دندانی که با این ماده پر میشود هم سطح دندانهای دیگر باشد. اگر سطح دندان پر شده بالاتر از دندانهای دیگر باشد ، می تواند منجر به حساسیت دندان هنگام جویدن غذا شود. یک کامپوزیت مناسب، راحت، ظاهر خوب، معمولاً قوی و بادوام است و می تواند 10 سال یا بیشتر دوام بیاورد.

اجزای کامپوزیت دندان

کامپوزیت دندان معمولا از دو جز درست شده‌اند: یک ماتریس الیگومری مبتنی بر رزین، مانند بیسفنول A-گلیسیدیل متاکریلات (BISGMA)، دی متاکریلات یورتان (UDMA) یا پلی سرام نیمه کریستالی و یک پرکننده معدنی مانند دی اکسید سیلیکون (سیلیس).تشکیل شده اند. بدون پرکننده، رزین به راحتی سائیده می شود، انقباض بالایی از خود نشان می دهد و گرمازا است. پرکننده به کامپوزیت استحکام بیشتر، مقاومت در برابر سایش، کاهش انقباض پلیمریزاسیون، شفافیت بهتر ، رنگ زیباتر و تولید گرمای کمتر در هنگام پلیمریزاسیون می دهد. پرکننده های یا فیلر های شیشه‌ای  امکان بهبود خواص نوری و مکانیکی مواد را فراهم می کنند. پرکننده های سرامیکی شامل زیرکونیا سیلیکا و اکسید زیرکونیوم است.

انواع پرکننده 

پرکننده رزین یا فیلر ها می تواند از شیشه یا سرامیک ساخته شود. پرکننده های شیشه ای معمولاً از سیلیکا کریستالی، دی اکسید سیلیکون، شیشه لیتیوم/باریم-آلومینیوم و شیشه بوروسیلیکات که حاوی روی/استرونسیوم/لیتیوم است ساخته می شوند. پرکننده های سرامیکی از زیرکونیا سیلیکا یا اکسید زیرکونیوم ساخته می شوند.

پرکننده‌ها را می‌توان بر اساس اندازه ذرات به شکل‌های زیر تقسیم‌بندی کرد:

فیلرهای ماکروفیل 

پرکننده های ماکرو فیل دارای اندازه ذرات بین 5 تا 10 میکرومتر هستند. آنها استحکام مکانیکی خوبی دارند اما در برابر سایش مقاومت ضعیفی دارند. ترمیم نهایی سخت است که به اندازه کافی صیقل داده شود و سطوح ناهموار باقی بماند، و بنابراین این نوع رزین دارای پلاک است.

فیلر میکرو فیلد

فیلرهای میکروفیلد از سیلیکای کلوئیدی با اندازه ذرات 0.4 میکرومتر ساخته شده اند. صیقل دادن رزین با این نوع میکروفیلد پرکننده در مقایسه با ماکرو فیلد آسانتر است. اما خاصیت تحمل بار آنها کمتر از فیلم های ماکرو فیلد است . بنابراین، برای شرایط تحمل بار منع مصرف دارد و مقاومت سایش ضعیفی دارد. موارد بعد از فیلر های ماکرو فیلد استفاده کرد.

فیلر های هیبریدی

فیلر هیبریدی حاوی ذرات در اندازه های مختلف با بار پرکننده 75-85 درصد وزنی است. این فیلر ها هم مزایای پرکننده های ماکرو فیلد و میکروفیلد را دارند . فیلر های هیبریدی انبساط حرارتی کمتر و مقاومت مکانیکی بالاتری را دارند.

 فیلر های نانوفیلد 

کامپوزیت نانو پر شده دارای اندازه ذرات پرکننده 20-70 نانومتر است. آنها دارای استحکام مکانیکی بالا مشابه مواد هیبریدی، مقاومت در برابر سایش بالا، و به راحتی پرداخت می شوند

 فیلر های بالکی

فیلر های بالکی از ذرات سیلیکا و زیرکونیا ی غیر آگلومره تشکیل شده است. دارای ذرات نانوهیبرید هستند . با امکان سخت شدن با نور تا عمق 4-5 میلی متر. این فیلر ها از نظر فشاری قوی نیست .

مزایای کامپوزیت ها:

 شکل ظاهری : مزیت اصلی کامپوزیت دندان نسبت به مواد سنتی مانند آمالگام این است که شبیه دندان است . کامپوزیت ها می توانند در طیف وسیعی از رنگ های دندان باشند که امکان ترمیم تقریبا هررنگ دندان ها را فراهم می کند. پرکردگی های کامپوزیت را می توان با رنگ دندان های یک فرد کاملا مطابقت داد. موضوع از نظر زیبایی شناسی به ویژه در ناحیه دندان های قدامی بسیار مهم است 

اتصال و چسبندگی به ساختمان دندان: فیلر های کامپوزیت به صورت میکرو مکانیکی به ساختمان دندان متصل می شوند. این کار باعث تقویت ساختار دندان و بازیابی یکپارچگی فیزیکی اولیه آن می شود. کشف اسید اچ (با ایجاد بی‌نظمی مینا از عمق 5 تا 30 میکرومتر) دندان‌ها برای ایجاد پیوند میکرومکانیکی با دندان، باعث چسبندگی خوب کامپوزیت به دندان می‌شود.

 حفظ دندان: این واقعیت که فیلر های کامپوزیت به دندان چسبانده می شوند به این معنی است که برخلاف پرکردن های آمالگام، نیازی به ایجاد ویژگی های نگهدارنده برای تخریب دندان سالم توسط دندانپزشک نیست. بر خلاف آمالگام که فقط یک سوراخ را پر می کند و برای حفظ پرکردگی به هندسه سوراخ متکی است، مواد کامپوزیت به دندان چسبانده می شوند. به منظور دستیابی به هندسه لازم برای حفظ پرکردگی آمالگام، دندانپزشک ممکن است نیاز به سوراخ کردن مقدار قابل توجهی از مواد دندان سالم داشته باشد. در مورد ترمیم کامپوزیت، هندسه سوراخ (یا "جعبه") اهمیت کمتری دارد زیرا فیلر کامپوزیت به دندان می چسبد. بنابراین برای ترمیم کامپوزیت باید دندان سالم کمتر ی برداشته شود.

جایگزین کم‌هزینه‌تر برای روکش‌های دندان: در برخی شرایط، ترمیم کامپوزیت ممکن است به عنوان جایگزینی کم‌هزینه (هر چند با دوام کمتر) برای روکش دندان ارائه شود . نصب روکش دندان معمولاً مستلزم برداشتن مواد سالم قابل توجهی از دندان است تا روکش بتواند روی دندان طبیعی یا داخل آن قرار گیرد. ترمیم کامپوزیت باعث حفظ بیشتر دندان طبیعی می شود.

 حفظ و نجات دندان : از آنجایی که ترمیم کامپوزیت به دندان می چسبد و می تواند یکپارچگی فیزیکی اولیه دندان آسیب دیده یا پوسیده را بازیابی کند، در برخی موارد ترمیم کامپوزیت می تواند دندانی را حفظ کند که ممکن است با ترمیم آمالگام قابل نجات نباشد. به عنوان مثال، بسته به محل و میزان پوسیدگی، ممکن است ایجاد یک فضای خالی (یک "جعبه") از هندسه لازم برای حفظ پر شدن آمالگام امکان پذیر نباشد.

 تطبیق پذیری: پرکننده های کامپوزیت را می توان برای ترمیم دندان های شکسته، فرسوده استفاده کرد که با استفاده از پرکننده های آمالگام قابل ترمیم نیستند.

 قابلیت تعمیر: در بسیاری از موارد آسیب جزئی به یک دندان که قبلا توسط فیلر کامپوزیت پر شده ، را می توان به راحتی با افزودن کامپوزیت اضافی ترمیم کرد. برای پر کردن با آمالگام ممکن است نیاز به تعویض کامل آمالگام قبلی باشد.

 زمان کار طولانی تر: کامپوزیت لایت کیورینگ در مقایسه با ترمیم آمالگام به اپراتور امکان تنظیم بر اساس تقاضا و زمان کار طولانی تری را تا حدودی می دهد.

 کاهش مقدار جیوه آزاد شده به محیط: کامپوزیت ها از آلودگی محیطی جیوه ناشی از آمالگام جلوگیری می کنند. هنگامی که پرکننده‌های آمالگام برای تنظیم ارتفاع، تعمیر یا جایگزینی سوراخ می‌شوند، برخی از آمالگام‌های حاوی جیوه به ناچار در فاضلاب ها شسته می‌شوند. سوزاندن آمالگام باعث آزاد شدن جیوه در محیط می شود. 

کاهش قرار گرفتن دندانپزشکان در معرض جیوه:  آماده سازی آمالگام جدید و سوراخ کردن روی آمالگام های قدیمی ممکن موجود در دندان ، دندانپزشکان را در معرض بخار جیوه قرار می دهد. استفاده از پرکننده های کامپوزیتی از این خطر جلوگیری می کند، خطر شغلی جیوه برای دندانپزشکان ممکن است اختلال در تولید مثل، گلیوبلاستوما (سرطان مغز)، تغییرات عملکرد کلیوی، آلرژی‌ها و اثرات ایمونوتوکسیکولوژیک باشد.

عدم خوردگی: اگر چه خوردگی دیگر مشکل اصلی پرکننده های آمالگام نیست، اما کامپوزیت ها به هیچ وجه خورده نمی شوند.

معایب کامپوزیت

جمع شدن کامپوزیت و پوسیدگی ثانویه: در گذشته، فیلر کامپوزیت در طی سفت شدن دچار انقباض قابل‌توجهی می‌شدند که منجر چسبندگی کمتری به دندان می شدند. جمع شدن کامپوزیت باعث ریزنشت می شود ، که اگر زود تشخیص داده نشود، می تواند باعث پوسیدگی ثانویه (پوسیدگی بعدی) شود که مهم ترین ضرر دندانی ترمیم کامپوزیت است. در یک مطالعه بر روی 1748 ترمیم، خطر پوسیدگی ثانویه در گروه کامپوزیت 3.5 برابر خطر پوسیدگی ثانویه در گروه آمالگام بود.

 بهداشت خوب دندان و معاینات منظم می تواند این خطر را کاهش دهد. اکثر کامپوزیت های میکروهیبرید و نانوهیبرید دارای انقباض و جمع شدگی پلیمریزاسیون هستند که از 2% تا 3.5% متغیر است. انقباض و جمع شدن کامپوزیت را می توان با تغییر ترکیب مولکولی آن کاهش داد. در میان جدیدترین مواد، رزین سیلوران Silorane در مقایسه با دی متاکریلات ها، انقباض پلیمریزاسیون کمتری را نشان می دهد.

دوام: در برخی شرایط، پر کردن کامپوزیت ممکن است به اندازه پر کردن آمالگام تحت فشار جویدن دوام نداشته باشد، به خصوص اگر برای حفره های بزرگ استفاده شود.

 مهارت و آموزش مورد نیاز: نتایج موفقیت آمیز در پرکردن کامپوزیت مستقیم به مهارت های پزشک و تکنیک قرار دادن کامپوزیت است. 

 نیاز به خشک نگه داشتن ناحیه کار در دهان:  دندان آماده شده باید کاملاً خشک (عاری از بزاق و خون) باشد، زمانی که مواد کامپوزیت در حال سفت و خشک شدن هستند. خشک نگه داشتن دندان های خلفی (مولرها) دشوار است.

زمان و هزینه: با توجه به روش‌های کاربرد و نیاز به خشک نگه داشتن دندان آماده شده، ترمیم کامپوزیت ممکن است تا 20 دقیقه بیشتر از ترمیم‌های آمالگامی طول بکشد. زمان طولانی در صندلی دندانپزشکی ممکن است کودکان را بی قرار کند. با توجه به زمان طولانی تر، هزینه ای که دندانپزشک برای ترمیم کامپوزیت دریافت می کند ممکن است بیشتر از ترمیم آمالگام باشد.

کامپوزیت های دندان توسط دندانپزشک پس از قرار گرفتن در حفره دندان پلیمریزه می شود. این کار معمولاً با یک نور دستی انجام می‌شود که طول‌موج‌های خاصی را منتشر می‌کند و لایت کیور نامیده می‌شود، انجام می شود  هنگام استفاده از لایت کیورینگ، نور باید تا حد امکان به سطح کامپوزیت نزدیک شود، یک سپر باید بین نوک نور و چشم اپراتور قرار گیرد. برای رنگ های رزین تیره تر، زمان پخت باید افزایش یابد. رزین های لایت کیور شده ترمیم متراکم تری را نسبت به رزین های خود کیور ارائه می کنند.

از کامپوزیت های دندان می توان برای موارد زیر استفاده کرد:

1.  پر کردن حفره دندان
2.  پر کردن شکاف (دیاستم) بین دندان ها
3.  تغییر شکل جزئی دندان ها