انواع دندان و وظایف هر دندان در دهان چیست؟

چه زمانی دندان های دائمی شروع به رویش می کنند؟

 دندان های شیری معمولاً با دندان های بالغ در سنین 6 تا 12 سالگی جایگزین می شوند. در سن 12 سالگی، اکثر کودکان باید مجموعه کاملی از دندان های دائمی داشته باشند، به جز دندان های عقل.

 دندان ها تمایل دارند به صورت موازی رویش کنند، به عنوان مثال، دندان مولار یا آسیاب بالایی سمت چپ باید تقریباً همزمان با دندان مولار یا آسیاب بالایی سمت راست رشد کند.

ما چند دندان داریم و انواع و وظایف آنها چیست؟

دندان دائمی از 32 دندان تشکیل شده است. این دندان از چهار دندان اینسیزور Incisor یا ثانیا، دو دندان نیش (کانین یا کاسپید)، چهار دندان پرمولر (یا دو لختی )، چهار دندان مولر یا آسیاب و دو دندان عقل (همچنین به آن دندان مولر سوم) در هر فک ساخته شده است. اگر دندان عقل برداشته شود 28 دندان وجود خواهد داشت.

 دندان های اینسیزور یا جلوی یا ثانیا چهار دندان جلویی در فک بالا و پایین هستند. از آنها برای بریدن، پاره کردن و نگهداری غذا استفاده می شود. قسمتی از دندان اینسیزور یا ثانیا که با آن گاز گرفته می شود ، پهن و نازک است و یک لبه برش اسکنه ای یا چیزل شکل ایجاد می کند.

 دندان نیش (یا کانین یا کاسپید یعنی دندانی که یک برجستگی دارد ) در دو طرف دندان های اینسیزور یا ثانیا قرار دارند. اینسیزور برای نگه داشتن و پاره کردن غذا هستند.

 دندانهای پرمولر (دو لختی یا بی کاسپید ) و مولرها دارای یک سری ارتفاعات (بلندی یا کاسپ) هستند که برای شکستن ذرات غذا استفاده می شود. هر پرمولر به طور کلی دارای دو کاسپ است، از این رو دو لختی نامیده می شود. از آنها برای نگهداری و خرد کردن غذا استفاده می شود.

دندان های مولر ، دندان های صافی هستند که در پشت دهان قرار دارند. هر مولر به طور معمول دارای چهار یا پنج کاسپ است. آنها منحصراً برای خرد کردن و جویدن استفاده می شوند.

دندان عقل را دندان آسیاب سوم نیز می نامند. آنها از 18 سالگی به بعد بیرون می آیند . اما اغلب با جراحی برداشته می شوند.

هر دندان چند ریشه دارد؟

 تعداد ریشه برای هر نوع دندان متفاوت است. به طور معمول دندان های اینسیزور یا ثانیا ، دندان نیش یا کانین یا کاسپید و پرمولر یک ریشه دارند در حالی که دندان های مولر یا آسیاب دارای دو یا سه ریشه هستند.

شکل 2- دندان های ما چه شکلی هستند؟

 دندان های ما چه شکلی هستند؟

 نمودارها و تصاویر به شما نشان می‌دهند که تاج و ریشه دندان‌های ثنایا، نیش (کاسپید)، پرمولار (بیکوسپید) و دندان‌های مولار در هر فک چگونه به نظر می‌رسند:

دندان های اینسیزور یا ثانیا:

 در هر فک چهار دندان ثانیا ( از خط وسط دندان ۱و۲ راست و ۱و۲ چپ فک بالا وپایین ) دارید. آنها به این شکل هستند:

دندان نیش:

 هر فرد دو دندان نیش یا کاسپید یا کانین یکی در طرف راست و یکی در طرف چپ دارد. یعنی دندان سوم در طرف رست و چپ در فک بالا و پایین. آنها به این شکل هستند:

دندان های پرمولر:

 هر فرد چهار دندان پرمولر (یا دو لختی) در هر فک دارید دو تا در طرف راست و دو تا در طرف چپ یعنی دندان ۴و۵ چپ و راست . آنها به این شکل هستند.

دندان مولر:

هر فرد سه دندان مولر یا آسیاب در طرف راست و سه دندان مولر یا آسیاب در طرف چپ هر فک دارد. این دندان‌ها از دو دندان آسیاب (اولین و دوم) و یک دندان عقل (که به آن دندان‌های آسیاب سوم نیز می‌گویند) در طرف راست و چپ تشکیل شده‌اند. به عبارت دیگر دندان‌های مولر دندان ۶ و ۷ در طرف راست و چپ هستند و دندان عقل دندان ۸ در طرف راست و چپ هر فک است . آنها به این شکل هستند:

دندان ها از چه چیزی ساخته شده اند؟

تاج، ریشه و گردن

 دندان دارای دو قسمت تاج یا کراون Crown و ریشه یا روت Root است.

 تاج دندان یا کراون Crown قسمت بالایی است که در بالای لثه ( ژنژیوا یا گام Gum, Gigiva) نمایان و قابل مشاهده است. هر تاج دندان با انامل Enamel یا مینای دندان پوشیده شده است که از عاج زیرین یا دنتین Dentine محافظت می کند.

 ریشه دندان از زیر خط لثه، به استخوان‌های فک بالا یا پایین فرود می‌آید و دندان را در دهان نگه می‌دارد. انواع مختلف دندان ها دارای تعداد ریشه و تشکیل ریشه متفاوتی هستند. به طور معمول دندان های ثانیا، دندان نیش و پرمولر یک ریشه دارند در حالی که دندان های آسیاب دارای دو یا سه ریشه هستند.بنابرین تمام دندان ها یک ریشه دارند ، بجز دندان مولر که دو یا سه ریشه دارند .

 گردن ، ناحیه جداکننده تاج و ریشه دندان در خط لثه است، جایی که تاج به ریشه می رسد.

انامل Enamel یا مینای دندان

تاج هر دندان با مینای دندان یا انامل پوشیده شده است که از عاج زیرین یل دنتین محافظت می کند. مینا سخت ترین ماده در بدن انسان است، حتی سخت تر از استخوان. زیرا این ماده معدنی ترین ماده در بدن است که از فسفات کلسیم کریستالی (هیدروکسیل اپاتیت) تشکیل شده است. به سختی کریستال است. مینای دندان تنها بافتی است که سلول زنده ندارد. از آنجا که زنده نیست، نمی تواند خود را از پوسیدگی یا آسیب ترمیم کند.

لثه یا ژنژیوا Gengiva یا Gum 

لثه بافت نرم صورتی رنگی است که روی گردن دندان را پوشانده و از استخوان فک (آلوئولار) و ریشه دندان ها محافظت می کند .

عاج یا دنتاین Dentine 

عاج یا دنتاین جزء اصلی هر دندان را تشکیل می دهد و تقریباً در تمام طول دندان امتداد می یابد. این یک بافت زنده است، نرمتر از مینای دندان با ساختاری شبیه به استخوان است . برخلاف ماهیت شکننده مینای دندان، عاج خاصیت ارتجاعی و تراکم پذیری دارد. بافت حساس به درد است و با مینای دندان در قسمت تاج و سیمان روی ریشه محافظت می شود. از پالپ تغذیه می شود.

محفظه پالپ Pulp Chamber 

محفظه پالپ داخلی ترین قسمت دندان است که در زیر عاج یا دنتاین قرار دارد و از تاج تا نوک ریشه امتداد دارد. محفظه پالپ، پالپ را که از بافت نرم تشکیل شده است، نگه می دارد. حاوی رگ های خونی برای تامین خون و مواد مغذی به دندان برای زنده نگه داشتن آن و اعصابی است که دندان را قادر می سازد دما را حس کند. همچنین حاوی رگ‌های لنفاوی کوچکی است که گلبول‌های سفید خون را به دندان منتقل می‌کنند تا به مبارزه با باکتری‌ها کمک کنند.

سیمان یا سمنتوم Cementum

سیمان لایه ای از بافت سخت است که ریشه دندان را می پوشاند. تقریباً به سختی استخوان است اما بسیار نرمتر از مینای دندان است. بافت های همبند به رباط پریودنتال متصل می شوند و از این طریق ریشه های دندان را به لثه و استخوان فک (آلوئولار) می بندند.

کانال ریشه یا روت کانال 

کانال ریشه یا روت کانال (که به آن کانال پالپ نیز گفته می شود) فضای باز داخل ریشه است که در آن پالپ از اتاقک پالپ بداخل ریشه امتداد می یابد. رگ های خونی و اعصاب از طریق کانال ریشه یا روت کانال وارد پالپ می شوند.

رباط یا لیگامان پریودنتال از دسته هایی از الیاف بافت همبند تشکیل شده است. یک سر لیگامان یری آپیکال به سیمانی که روی ریشه دندان را می پوشاند متصل می شود. سر دیگر لیگامان به استخوان فک (آلوئولار) متصل می‌شود . در واقع لیگامان پری آپیکال ریشه دندان را به استخوان فک متصل می‌کند و به عنوان ضربه‌گیر عمل می‌کند و به دندان اجازه می‌دهد در برابر نیروهای گاز گرفتن و جویدن مقاومت کند.

کانال های جانبی یا کانال های اکسسوری Accessory Canal کانال های کوچکتری هستند که از کانال ریشه اصلی یا روت کانال  منشعب می شوند. آنها معمولاً در نزدیکی انتهای ریشه دندان (اپکس) یافت می شوند. آنها رگ های خونی و اعصاب پالپ را تامین می کنند.

سوراخ آپیکال یا Apical Foramen سوراخ کوچکی است که در نوک هر ریشه قرار دارد. این همان چیزی است که رگ های خونی و اعصاب از داخل استخوان فک از آن عبور می کنند تا وارد دندان شوند.استخوان آلوئولار استخوان فک است که ریشه دندان را احاطه کرده و از آن حمایت می کند. استخوان آلوئولار شامل حفره‌های دندانی است که ریشه‌های دندان در آن جاسازی شده‌اند.

دندان های کودکان

 به دندان های کودکان دندان های شیری یا اولیه نیز گفته می شود. آنها اولین مجموعه دندان هایی هستند که در هر فرد بوجود می آید و در نهایت می افتند و با مجموعه دوم که دندان های ثانویه یا دائمی هستند جایگزین می شوند.

 اولین دندان ها چه زمانی شروع به بیرون آمدن می کنند؟

 دندان های شیری زمانی که کودک در رحم مادر است شروع به شکل گیری می کنند، اما زمانی که کودک بین 6 تا 12 ماهگی است از لثه بیرون می آید (در واقع می‌رویند ). کودکان باید تا 3 سالگی ست کامل دندان خود را داشته باشند. دندان ها تمایل دارند به صورت موازی رویش کنند، بنابراین به عنوان مثال دندان آسیاب بالایی سمت چپ باید تقریباً همزمان با دندان آسیاب بالایی سمت راست رشد کند.

کودکان چند دندان شیری دارند و انواع و وظایف آنها چیست؟

 مجموعه دندان های اولیه یا دندان های شیری از 20 دندان تشکیل شده است. در هر طرف راست و چپ هر فرد دو دندان اینسیزور یا ثانیا یعنی دندان ۱و۲ راست و یا چپ ، یک دندان نیش یا کانین یا کاسپید در راست و یکی در چپ یعنی دندان ۳ و دو دندان مولر در چپ و دو عدد در طرف راست هستند یعنی ۴ و ۵ راست و یا چپ تشکیل شده اند. پس در هر فک اطفال دندان شماره ۱ تا ۵ وجود دارد یعنی هر فک ۱۰ دندان و در هر دو فک ۲۰ دندان وجود دارد . دندانهای اینسیزور یا ثانیا تکه های غذا را گاز می گیرند، دندان نیش یا کانین یا کاسپید غذا را نگه می دارد و پاره می کند و دندان مولار یا آسیاب غذا را آسیاب می کند.

 نمودار زیر محل رشد دندان ها در دهان را نشان می دهد:

در دندان های بزرگسالان (دندان های ثانویه ) در هر فک ۲ دندان آسیاب شیری با دندان های پرمولر (یا دو لختی) یا دندان های ۴و۵ جایگزین می شوند. ۳ دندان آسیاب بالغ (از لثه رشد می کنند) یعنی دندان های۶و۷و۸ در پشت دندان های شیری بیرون می آیند و جایگزین هیچ کدام نمی شوند. پس در هر فک ۱۲ دندان و در مجموع 32 دندان در فک های بالا و پایین وجود دارد. بنابراین دندان بزرگسالان از چهار دندان ثانیا، دو دندان نیش، چهار دندان پرمولر و شش مولر در هر فک تشکیل شده است.

یعنی در هر طرف دو تا اینسیزور ،یک دندان نیش یا کانین ، ۲ عدد پرمولار و ۳ عدد مولار وجود دارد .

از چه زمانی کودکان شروع به از دست دادن دندان های شیری خود می کنند؟

 دندان های شیری معمولا با دندان های بالغ در سنین 6 تا 12 سالگی جایگزین می شوند.

 دندان های شیری چه تفاوتی با دندان های دائمی (بزرگسالان) دارند؟

 دندان های شیری کوچکتر، برجستگی ها یا کاسپ های نوک تیزتر و رنگ سفیدتری نسبت به دندان های دائمی دارند. آنها همچنین دارای مینای دندان و عاج نازک تری هستند، بنابراین بیشتر مستعد ساییدگی و پوسیدگی هستند و دارای اتاقک نسبتا بزرگ پالپ و ریشه های ظریف و کوچکی هستند .